შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებთან  ჩემი ურთიერთობა დაიწყო  მას  შემდეგ, რაც შვილი, გამიჩნდა, ეს იყო 32 წლის წინათ, როცა არ მქონდა გაცნობიერებული მომავალი. მხიარული, უდარდელი გოგონას ცხოვრება ცრემლმა, სევდამ, უიმედობამ, სასოწარკვეთამ შეცვალა. ჩემთვის სიმართლე არავის უთქვამს, დროთა განმავლობაში მივხვდი, რომ განგებამ დედობის სიხარულთან ერთად განუზომელი ტკივილი მარგუნა. არავინ იცოდა , რას განვიცდიდი სანუკვარი სიტყვის, ,,დედის,” წარმოთქმის მოლოდინში, რამდერნჯერ თავზე დამთენებია, დაუცხრომელი იმედით შევყურებდი შვილის ყოველ მოძრაობას, მაგრამ მედიცინაც უძლური აღმოჩნდა.

 ბევრჯერ უტკენია გული საზოგადოების მკაცრ, უტაქტო დამოკიდებულებას. ხანდახან შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირი დაცინვის ობიექტიც გამხდარა.

როდესაც  სრულიად ახალგაზრდა,  გამოუცდელი, გზაჯვარედინზე ვიდექი გაურკვევლობის პირისპირ, როდესაც არ ვიცოდი, როგორ გავართმევდი თავს ამ უმძიმეს მდგომარეობას, არ ვიცოდი, რა გამეკეთებინა, საიდან , როგორ დამეწყო, არ აღმოჩნდა არც ერთი ადამიანი, თუნდაც ორგანიზაცია ან დაწესებულება, რომელიც ამ უმძიმესი სიტუაციიდან გამოსვლაში დამეხმარებოდა. ამასობაში გავიდა ძვირფასი დრო , ამ პერიოდში მივხვდი, რომ ჩემი შვილისთვის ყველაზე მეტად საჭირო იყო საზოგადოებასთან ურთიერთობა.  სწორედ აქედან დაიწყო ცივი, რბილად რომ ვთქვათ, საზოგადოების არაცივილური დამოკიდებულება. საზოგადოების პირველი რეაქცია ის იყო, როდესაც ბავშვის საბავშვო ბაღში მიყვანა გადავწყვიტე, ბაღის გამგემ განმიმარტა, რომ ,,ასეთი ბავშვებისთვის’’ არსებობს სპეციალური დაწესებულებები და ჩემს შვილს ვერ მიიღებდა- ასე  დაგვიხურეს ბაღის კარები. აღარ ვიცოდი , რა მექნა, ბაღის გამგესთან შეპასუხებას აზრი არ ჰქონდა, მახსოვს კაბინეტიდან გამოსული ცრემლს როგორ ვმალავდი ბავშვს რომ არ დაენახა. ამ დროს ჩვენს ქვეყანაში სიტყვა “ინკლუზია” არა თუ არსებობდა, მისი მნიშვნელობაც კი არ იცოდნენ. ბაღის გამგემ უარი გვითხრა საბავშვო ბაღში მიღებაზე იმის გამო, რომ ჩემი შვილი შეზღუდული შესაძლებლობით იყო.  შემდეგ გადაგვამისამართეს სპეციალურ საბავშვო ბაღში, ესიყო  ჩემი შვილის პირველი  დამოუკიდებელი   ნაბიჯი.

ხელის ცეცებით ვიკვლევდი გზას. ვეძებდი და ვკითხულობდი შესაბამის ლიტერატურას, რომ რაც შეიძლება მეტი ინფორმაცია   მიმეღო და მესწავლა ჩემი შვილის მდგომარეობისშესახებ. ამასობაში  დადგა სკოლაში შესვლის დრო. ეს იყო ჩემთვის  მტკივნეული და ძალიან გაურკვეველი პერიოდი. ამ დროს არსებობდა სამედიცინო პედაგოგიური კომისია, რომელიც ბავშვებს მათი შესაძლებლობის შესაბამისად, დიფერენცირებულად ანაწილებდა სხვადასხვა ინსტიტუციაში. ამ დროს, როგორც ზემოთ აღვნიშნე, სიტყვა “ინკლუზიის” მნიშვნელობაც კი არ იცოდნენ ,არ არსებობდა ინკლუზიური განათლებაც, ,,ასეთი ბავშვებისათვის’’ ზოგადსაგანმანათლებლო სკოლის კარი დახურული იყო. ჩემი   თვალით   ვხედავდი,  რა    სტრესს     განიცდიდნენ,როგორც   შშმ    ბავშვები,ისე    მშობლები ე.წ. ,,სამედიცინო   პედაგოგიურ    კომისიაზე  გასვლისას,მაშინ   გადავწყვიტე,მებრძოლა    ჩემი    შვილისა  და   სხვისი შვილების   უფლებების    დაცვისთვის.   შემოვიკრიბე შშმ   ბავშვების  მშობლები,გავერთიანდით საერთო  პრობლემის    გარშემო,1997   წელს შევქმენით ,,სმენისა და   მეტყველების   დარღვევის    მქონე    ბავშვთა    დახმარების ასოციაცია’’, მშობელთა    კავშირი. ორგანიზაციამ,დღიდან  დაარსებისა   არაერთი   მნიშვნელოვანი პროექტი განახორციელა შშმ  პირთა   განათლებისა და   უფლებების   ადვოკატირების მიმართულებით. თავდაპირველად შევქმენით საინფორმაციო  ბუკლეტი ,,ბავშვი   სწავლობს  ლაპარაკს’’,სადაც     ჩამოთვლილი იყო  ნიშნები,სიმპტომები,როგორ უნდა   შენიშნოს   მშობელმა     ბავშვს ,როცა   მას მეტყველების  ან სმენის  პრობლემა   აქვს,ვის უნდა  მიმართოს,რა   მნიშვნელობა    აქვს    ადრეულ   ასაკში       ჩარევას     ბავშვის   განვითარებისთვის.   ბუკლეტები სამშობიარო სახლებში გავრცელდა. მშობლებმა დავიწყეთ   ბრძოლა . ეს   იყო  პერიოდი ,როცა ორი,სამი   შშმ პირთა    ორგანიზაცია    არსებობდა საქართველოში. მშობლებთან ერთად ვიბრძოლეთ,გავაუქმეთ ბიუროკრატიული    სამედიცინო-პედაგოგიური   კომისია,რადგან   არ   გვსურდა   ჩვენი   შვილები    ყოფილიყვნენ   ცალკე,საზოგადოებისგან   გარიყულნი. შემდეგ  გავაკეთეთ    ინტეგრირებული   ბანაკები,ჩამოვაყალიბეთ ახალგაზრდა   ლიდერთა   სკოლა.    დავიწყეთ    ბრძოლა    ზოგადი  განათლების   კანონში   ცვლილებების   შესატანად,რადგან იმ   პერიოდში კანონი  შშმ   ბავშვებს    არ  აძლევდა   შესაძლებლობას  ,ესწავლათ   საჯარო   სკოლებში. თავდაპირველად   ვეძებდით     დირექტორებს,რომლებიც   დაგვეხმარებოდნენ, რამდენიმე    ბავშვისთვის   გაგვეხსნა   ლოგოპედიური   ჯგუფები, სადაც   მათთან   მეტყველების თერაპევტი და   სპეც.პედაგოგი  იმუშავებდა.  შემდეგ  ფონდი,,ჰორიზონტის’’დახმარებით გავხსენით  რესურს-ოთახები,ვეძებდით  ,,კეთილმოსურნე’’    დირექტორს,ვინც  ჩვენს  შშმ     ბავშვებს    ჯანმრთელ   ბავშვებთან,თუნდაც ცალკე   ოთახში,სპორტის  ან  სიმღერის  გაკვეთილზე    მცირე    აქტივობებში      ჩართავდა   ტიპური    განვითარების   ბავშვებთან   ერთად. დიდი   წინააღმდეგობას   წავაწყდითე.წ. ,,ჯანმრთელი’’   ბავშვების   მშობლების   მხრიდანაც, მათ   არ   უნდოდათ  მათი   შვილების    გვერდით შშმ    ბავშვებს   ესწავლათ.   თავდაპირველად ასეთი   ,,კეთილმოსურნე’’    დირექტორი აღმოჩნდა  24-ე  საჯარო   სკოლის   ბაზაზე ,სადაც   განვახორციელეთ შშმ   ბავშვთა   საჯარო    სკოლაში   ინტერგაციის   პროცესი.განვახორციელეთ პროექტი ,,შეზღუდული შესაძლებლობის    მქონე ბავშვების სოციალური   ინტეგრაცია საქართველოს  შრომის,ჯანმრთელობისა და   სოციალური   დაცვის    სამინისტროს   მხარდაჭერით,რათა   ხელი   შეგვეწყო შშმ  ბავშვთა საგანმანათლებლო პროცესში ჩართვაზე.საპილოტე   სკოლად  შერჩეული  იყო დიდუბე-ჩუღურეთის 24-ე  საჯარო და  თელავის  გერმანული  სკოლა,განხორციელდა   საპილოტე   სკოლების ადაპტირება,რესურს-ოთახების   მოწყობა,აღჭურვა,ჩატარდა სამუშაო  შეხვედრები მშობლებთან,პედაგოგებთან ინკლუზიური   სწავლების   სარგებლიანობის   საკითხებზე. 

პარალელურად   ვმუშაობდით  განათლების     სამინისტროსთან,ჩვენთვის არ არსებობდა დაბრკოლება, მშობლები ერთმანეთს   ვაძლიერებდით,ყველა    დახურულ  კარს   ვაღებით,რომ   დაგვეცვა    ჩვენი   შვილების   უფლებები. შემდეგ  ერთობლივი    ბრძოლის   შედეგად    ზოგადი  განათლების    კანონში  გაჩნდა     ჩანაწერი ,,ინკლუზიური   განათლება’’,რის   შემდეგაც   ყველა  შშმ   ბავშვს    მიეცა ზოგადი  განათლების     მიღების   შესაძლებლობა,მათი  განათლება   აღარ   იყო  დამოკიდებული    დირექტორთა      კეთილ   ნებაზე,მშობლებს   მიეცათ   არჩევანის  გაკეთების   შესაძლებლობა,სად    წაეყვანა    თავისი   შვილი.ჩემმა  შვილმა 193-ე საჯარო სკოლა დაამთავრა, სკოლაში სიარულმა დიდი წარმატება მოუტანა.  ის მშობლები, რომლებიც ბავშვს იღებენ და აღიარებენ ისეთს, როგორიც არის, ყურადღებით ადევნებენ თვალს მის რეაქციებს , უხარიათ მისი ყოველი აქტიური მოქმედება, დიდ შედეგებს აღწევენ. 

ჩვენი  ორგანიზაციის    წევრები   ყველაფერს   ვაკეთებდით ჩვენი პრაქტიკული  გამოცდილებიდან  გამომდინარე.

გავიდა წლები,  ბევრი რამ შეიცვალა ,მეც გავიზარდე ჩემს შვილთან ერთად.  ბევრი პრობლემა შეგვხვედრია: საზოგადოების დამოკიდებულება, მოუმზადებელი, გარემო, მოუმზადებელი პედაგოგები, სწავლების მოძველებული მეთოდები, მოუმზადებელი მშობლები, მოძველებული სახელმძღვანელოები, ინდივიდუალური სასწავლო გეგმების არარსებობა-აი, ის პრობლემეთა სპექტრი, რაც ჩემი, როგორც მშობლის მოთხოვნებს არ აკმაყოფილებდა.  მეც თანდათან გადავლახე ცხოვრებაში ის ბარიერი, რომელიც შშმ ბავშვების გაზრდას  მოსდევს ხოლმე. ეს ჩემი ტკივილია დაფარული, მარადიული, გაცხადებული ის ძალისხმევაა, რომლითაც შევძელი შემექმნა მშობელთა ასოციაცია ,,სმენისა და   მეტყველების   დარღვევის   მქონე ბავშვთა დახმარების   ასოციაცია,’’ საინფორმაციო გაზეთი_,,მშობლის ხმა”,  ხის   სოციალური  საწარმო ,,სხივი’’,რადიო – გადაცემა-,,ადამიანების   განსხვავებული შესაძლებლობებით.’’ 

2016  წელს   პირველად    საქართველოში ჩვენი  ორგანიზაციის   ბაზაზე არაფორმალური    განათლების    მეთოდებითა     და   შშმ   ახალგაზრდების  ინდივიდუალურ   საჭიროებებზე მორგებული  მიდგომების    გამოყენებით   ხის       საწარმო- ,,სხივი’’   გაიხსნა,  რითიც   ინტელექტუალური  შეზღუდვის   მქონე   პირთა  დასაქმების  მხარდაჭერითი  სისტემის   პილოტირება  დაიწყო.  სახელოსნოში  შშმ   პირები  ეკოლოგიურად სუფთა,ხის     განმავითარებელი  სათამაშოების და   სუვენირების   დამზადებას   სწავლობენ.

   ჩვენი  ორგანიზაციის მიზანია არა მხოლოდ სმენისა და მეტყველების, არამედ ინტელექტუალური   შეფერხების,    ფსიქო-ემოციური, მრავლობითი  დარღვევისა  და ფიზიკური   შეზღუდვის  მქონე ბავშვთა, მოზრდილთა  და მათ მხარდამჭერთა  უფლებების დაცვა,  შშმ პიროვნების სრული და ჰარმონიული განვითარების ხელშეწყობა, განათლების, ხელოვნების, სპორტის, პროფესიული განათლებისა და დასაქმების ხელმისაწვდომობა.

ჩვენი  ორგანიზაცია   მონაწილეობდა    შშმ     პირთა    უფლებების  ადვოკატირების ყველა პროცესში დაწყებული ზოგადი განათლების  ინკლუზიური საფეხურიდან,პროფესიული    ინკლუზიური განათლების,დასაქმების,სოციალური მეწარმეობის განვითარებისა და ქმედუნარიანობის  სისტემის    რეფორმით   დამთავრებული.

ყველაზე   მნიშვნელოვანი  იყო ,ჩემი  და    ჩემი  შვილის   ადვოკატირების   შედეგად ქმედუნარიანობის შემზღუდველი სისტემის გაუქმება  ქვეყანაში.

    2014 წლის  8 ოქტომბერს N2/4/532014  საკონსტიტუციო სასამართლომ მიიღო  გადაწყვეტილება, რომლითაც, ფსიქიკური   და   ინტელექტუალური   შეზღუდვის  მქონე პირთა  მიმართ,  არსებული  ქმედუნარიანობის შეზღუდვის არსებული საკანონმდებლო რეგულაციები არაკონსტიტუციურად სცნო.   

ამ სასამართლო  გადაწყვეტილებამ საფუძველი ჩაუყარა საქართველოში გახმაურებელი ქმედუნარიანობის რეფორმის განხორციელების დაწყებას.

სწორედ   ჩემი შვილის, ირაკლი   ქემოკლიძის    სარჩელი   და    სასამართლო   გადაწყვეტილება   გახდა ქვეყანაში ქმედუნარიანობის     სისტემის   რეფორმისა   და      სოციალურ    მოდელზე   გადასვლის     საფუძველი.

ვინაიდან, 2021 წელს გარდაიცვალა საწარმოს ერთ-ერთი  დამფუძნებელი და  აქტიური შშმ წევრი, ირაკლი  ქემოკლიძე,საწარმოს   მისი  ხსოვნის   უკვდავსაყოფად  ეწოდა-,,სხივი’’-ირაკლის ხის   სახელოსნო.

ორგანიზაციას დაერქვა- ,,სმენის,მეტყველების,  ინტელექტუალური შეფერხების მქონე პირთა ასოციაცია (აიპ) ,,იკა’’.  

მშობელი არის ყველაზე მნიშვნელოვანი რესურსი, ექსპერტი,რომელიც უნდა გამოიყენოს სახელმწიფომ!  მშობლებს სჭირდებათ სახელმწიფოს მხრიდან მხარდაჭერა!

შშმ მშობლების ,მათ შორის ჩვენი ორგანიზაციის, თითქმის ოცდაათწლიანმა ბრძოლამ, მშობელთა მოძრაობამ ბევრი მნიშვნელოვანი ცვლილება მოიტანა ქვეყანაში,როგორც საკანონმდებლო,ისე აღმასრულებელ დონეზე. ეს არის ისტორია,რომელიც შეუცვლელია.ჩვენს შემდეგ დაფუძნდა ბევრი ორგანიზაცია, გაჩნდნენ აქტიური მშობლები,დღეს იმდენად მრავალირცხოვანნი ვართ, თუ იქნება ერთიანობა, ერთსულოვნება,მჯერა,რომ კიდევ ბევრს შევცვლით შშმ პირთა,მშობელთა უკეთესი მომავლისათვის.

მინდა, დიდი მადლობა გადავუხადო, ყველა ჩემს მეგობარს, კოლეგას, რიგით მშობელს, უცნობ ადამიანებს,რომელთა თანადგომამამ,ჩემი ტრაგედიის შემდგომ, მუდმივმა გულშემატკივრობამ , მომცა სტიმული,ძალა,რომ ისევ საჭირო ვარ ჩვენი მოძრაობისთვის, ირაკლის შემდეგ ისევ უნდა გავაგრძელო ბრძოლა მისი ხსოვნის უკვდავსაყოფად.

მე მივიღე ეს გამოწვევა, ჩემო მეგობრებო,უკანსკნელი ძალა მოვიკრიბე,  რომ ვიყო ისევ თქვენს გვერდით, თქვენთან ერთად და ჩემი პროფესიონალიზმი, გამოცდილება,  მოვახმარო ჩვენი მოძრაობის გაძლიერებას!

ბრძოლას   ყოველთვის   აქვს   აზრი,  იგი   აუცილებლად    გამოიღებს  შედეგს!

ვიყოთ,ერთად!